سلامتی سبک زندگی نیست ، بلکه ماحصل و پیامد سبک زندگی صحیح زندگی میباشد . هجده فروردین روز سلامتی و مصادف با روز جهانی بهداشت است . رعایت بهداشت جسمی و روانی در سطوح فردی و اجتماعی از امور حیاتی زندگی است و لذا روز سلامتی را بهانه قرار داده و در بخش چهارم سبک زندگی به این موضوع حیاتی میپردازم .
پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمود : نِعمَتانِ مَجهولتان الصِحَةِ وَ الاَمان. یعنی دو نعمتند که قدرشان مجهول است : صحت(سلامتی) و امنیت .
بهداشت را در سطوح فردی و اجتماعی به دو بخش بهداشت جسمی و روانی میتوان تقسیم کرد . روایات فراوانی از ائمه اطهار علیهمالسلام در باره بهداشت و نظافت وارد شده که معروفترین آن "النظافه من الایمان" است و کوچک و بزرگ جامعه با آن آشنا هستیم . معارف و تعالیم اسلامی دریای بیکران است و لذا ضمن رعایت اختصار ، با استفاده از مجموعهای از سخنان گهربار معصومین سلامالله علیهم اجمعین به صورت محوری نگاهی به این مهم خواهم داشت . چرا که
آب دریا را اگر نتوان گشید
پس به قدر تشنگی باید چشید
الف) نظافت و بهداشت فردی
اجتماع متشکل از آحاد افراد جامعه است ، بنا بر این نظافت و بهداشت فردی ؛ بهداشت و سلامت جامعه و اجتماع را در پی خواهد داشت . بخشی از مهمترین سفارشهای بهداشت فردی در معارف اسلامی عبارتند از :
1 . شستوشوی سرو بدن در هفته یک بار به عنوان حق خدا ؛
2 . نخوابیدن در شب با دست چرب و شستوشوی دستها و استنشاق بعد از بیداری ؛
3 . گرفتن ناخنها ؛
4 . تمیزکردن لثهها ، مسواک زدن و خلالزدن ؛
5 . کوتاهکردن شارب و زدودن موهای زاید بدن ؛
6 . غسل جمعه کردن ، شانه زدن موها و پوشیدن لباس پاکیزه ؛
7 . کوتاه کردن موی سر که باعث زدودن سر از آلودگی و روشنشدن دیده میگردد .
سادهگویی و سادهپوشی را
با نظافت به هـم به باید کرد(ملکالشعرای بهار)
ب) نظافت و بهداشت عمومی
بهداشت عمومی نتیجه مراعات بهداشت افراد جامعه است و منظور از بهداشت عمومی ، آن بخش از رفتارهای بهداشتی فردی است که اثرات و پیامدهای آن متوجه دیگران و عموم میباشد از جمله :
1 . خودداری از دستشویی رفتن و بولکردن در کنار رودها ، راههای عبور و مرور ، زیر درختان میوه ، جلو درِ خانهها ، آبهای راکد و ... ؛
2 . پاکیزه نگهداشتن حیاط و پیرامون خانه ؛
3 . شستن ظرفها و جاروکردن آستانه درِ منزل که باعث جلب روزی میشود ؛
4 . نهی از نگهداری زباله شبها در منزل ؛
5 . با صدای آهسته عطسه کردن و گرفتن دستها در جلو صورت موقع عطسهکردن ؛
6 . نهی از آب دهان انداختن ؛
7 . پرهیز از بول ]بعد از خروج از بدن[ ؛
8 . وضوگرفتن پس از طهارت که ده حسنه دارد .
ج) بهداشت روان
راکب روح ، جسم و داشتن جسم سالم برای حمل روح ضروری است ولی روح ، بینیاز از سلامتی نمیباشد چرا که روح نیز همچون جسم در معرض تباهی قرار دارد . بهداشت عقل(خرد) شامل عقل نظری که راهنمای اندیشه بشر و عقل عملی که راهبر انگیزه انسان است .
عوامل تباهی عقل
1 . مستی شراب ؛
2 . مستی گناه که عقل را میزداید و وقار را کاهش میدهد ؛
اگر حقالیقین خواهـی برو از چرک هستیها
به آبی غسل ده جان را که از عینالیقین باشد(سیف فرغانی)
3 . خودپسندی(عُجب) که تباهی خِرَد را در بر دراد ؛
4 . همراهی با نادانان که عقل را میکاهد ؛
5 . بیهودهگویی که عقل را تباه میکند ؛
6 . زیادهروی در خوردن گوشت .
عوامل سلامت و رشد عقل :
1 . مصرف فراوان کدو ، زیرا موجب رشد مغز و افزایش عقل است ؛
2 . خوردن سرکه ، چرا که ذهن را تیز و عقل را افزون میکند ؛
برای سلامت ذهن و تقویت حافظه و رشد فهم عوامل مختلفی تاثیر دارند که تغذیه مناسب یکی از آنهاست .
3 . حجامت که مایه صحت بندن و قوت عقل است ؛
4 . خوشبوکردن خود در آغاز روز ؛
5 . اهمیتدادن به سلامت دل با دوری از گناه .
عوامل بیماری و مرگ دل
1 . پیمانشکنی ؛
سرم چون گوی در میدان بگرده
دلم از عهـــــد و پیمان بر نگرده(بابا طاهر)
2 . زیادهگویی ؛
3 . طولانی دانستن عمر ؛
4 . لهو و لعب ؛
5 . زیادی ثروت ؛
6 . تکرار گناه .
منابع
1 - مفاتیحالحیاه ، آیتالله جوادی عاملی ، بهار 1391/چاپ یازدهم
2 – نرمافزار گنجینه روایات ، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
3 – نرمافزار درج مهر ، سازمان میراث فرهنگی(سابق) کشور
پانوشت
- َ النَّظَافَةِ وَ النَّظَافَةُ مِنَ الْإِیمَانِ وَ الْإِیمَانُ مَعَ صَاحِبِهِ فِی الْجَنَّة(نقل از بحارالانوار ، ج59)
نظر بدهید |