جایگاه ریه در بدن انسان آن قدر تعیین‌کننده می‌باشد که به تنهایی دو رگ از چهار رگ اصلی قلب را به خود اختصاص داده است.[1] این عضو راهبردی بدن انسان، مواد اولیه مصرفی‌اش اکسیژن است. این روزها ویروس منحوس کوید 19 که به کروناویروس معروف شده، با ورود و جاگیری در ریه انسان، ماموریت حیاتی این عضو راهبردی را مختل می‌کند.

تفرقه برای امت اسلام به منزله کروناویروس برای دستگاه تنفس انساناست. از این رو علمای دلسوز جهان اسلام (اعم از شیعه و سنی) به عنوان وارثان انبیاء[2] متمسک به فرمان الهی[3] شده و در طول تاریخ منادی وحدت بوده‌اند. وحدت، برای جهان اسلام و به تبع آن امت اسلام به منزله اکسیژن می‌باشد.

یگانگی در اسلام واقعی

هرچند بعضی عوامل تاریخی اختلافاتی را بین امت اسلامی در صدر اسلام به وجود آورد، ولی اختلافات، غیربنیادی و در مقابل مشترکات، ناچیز است.

حضرت امام خمینی (ره) در باره یگانگی فِرَق اسلامی فرموده است: ما برادرى خودمان را به برادران اهل سنت اعلام مى‏کنیم. دشمنان اسلامند که مى‏خواهند ما را با برادرهاى خودمان مختلف کنند. ایشان در جای دیگر فرموده است: در اسلام‏ بین شیعه و سنى ابدا تفرقه نیست؛ بین شیعه و سنى نباید تفرقه باشد. باید وحدت کلمه را حفظ کنید. ائمه اطهار ما سفارش کردند به ما که بپیوندید با هم؛ و با هم اجتماعمان را حفظ کنیم.

مقام معظم رهبری به عنوان پرچمدار اتحاد و انسجام دنیای اسلام فرموده است[4]: «بدیهى است دو تا مذهب در برخى از اصول، در برخى از فروع با هم اختلاف دارند؛ البته در بسیارى هم با هم اتحاد دارند. امااختلاف به معناى دشمنى نیست. فتاواى فقهاى شیعه در مواردى صد و هشتاد درجه با هماختلاف دارد. فتاواى ائمه اهل سنت در مواردى بسیار با همدیگر اختلاف دارد.»

به تعبیر احمد هوبر(اندیشمند سنی مذهب) «تمام اصول اولیه این دو (شیعه و سنی) یکی است. این دو؛ به شهادت، پنج اصل دین و به خدا و پیامبر ایمان و اعتقاد دارند، فقط در بعضی از مکان‌ها و اشخاص تاریخی اختلاف دارند. ما فقط در برخی از این مفاهیم اختلاف داریم که حضرت علی (ع) خلیفه اول است یا دوم و امام خمینی (ره) دقیقا این مساله را به خوبی بیان کرده است، برای این که من به عنوان یک سنی متن نهج‌البلاغه و کتاب ارشاد را مطالعه کرده‌ام. من هیچ نکته مخالفی را در سنت و اصول شیعه پیدا نکردم که برای من سنی مساله عجیب و مخالفی باشد؛ این اسلام واقعی است. اهل‌البیت اسلام واقعی است و امام‌های بزرگ ما مثل مالکی، شافعی، حنبلی، حنفیه و دیگران، این‌ها طرفداران امامان بودند؛ اما الان یک سری افراد مانند طالبان و وهابی‌ها آمده‌اند و می‌گویند شیعه‌ها کافر هستند و مسلمان نیستند. این غلط است.»

پیشگامان تقریب و وحدت مذاهب اسلامی

نیم قرن پیش که تشیع از سوی وهابیت تازه به قدرت‌رسیده اقلیتی خارج از دین معرفی می‌شد، آیت‌الله‌العظمی بروجردی در اقدامی هوشمندانه زمینه صدور فتوائی از سوی مفتی اعظم سنیان را فراهم نمود که تاسال‌ها بعد سند رفع اتهام در مقابل بسیاری از تهمت‌های ناروا شد.

علامه شیخ محمدتقی قمی به عنوان نماینده آیت‌العظمی بروجردی به مصر اعزام شد و پیام شفاهی آیت?الله را به شیخ مجید سلیم که مقام شیخ الازهر را در آن زمان داشت، ابلاغ نمود و پیام متقابل شیخ سلیم به آیت‌الله بروجردی را دریافت کرد. طولی نکشید که یکی از علمای مصر به نام شیخ حسن باقوری که استاد دانشگاه الازهر و وزیر اوقاف مصر بود به ایران مسافرت و با آیت‌الله‌العظمی بروجردی ملاقات کرد. پس از درگذشت شیخ مجید سلیم، شیخ شلتوت زعامت دانشگاه الازهر را به عهده گرفت و ارتباط نزدیکی با آیت‌الله‌العظمی بروجردی (ره) برقرار کرد و طی نامه‌ای ایشان را برادر معظم خود خواند.

در این بین از سوی آیت‌الله‌العظمی بروجردی ایده تاسیس مرکزی با هدف بسط و گسترش تقریب مطرح شد و بلافاصله الازهر اقدام به تاسیس مرکز«دارالتقریب بین مذاهب اسلامی» نمود.

تاسیس دارالتقریب بین مذاهب اسلامی در مصر نقش عمده?ای در هماهنگی بین فِرَق مختلف اسلامی ایجاد کرد و به اولین گام مهم و تعیین?کننده منجر شد. این گام مهم تدریس فقه مذاهب اسلامی شیعه و سنی در دانشگاه الازهر بود. این موضوع در ماده سوم اساسنامه دارالتقریب به این صورت آورده شد: «تدریس فقه مذاهب اسلامی در دانشگاه‌های اسلامی و در همه نقاط تا جایی که به دانشگاه?های اسلامی عمومی تبدیل شوند، صورت خواهد گرفت.»

پیشنهاد برنامه تدریس مذهب جعفری در الازهر اگرچه عملی نشد ولی با یک واقعه مهم دیگر مقارن گردید و آن فتوای شیخ شلتوت مبنی بر جایز بودن پیروی از فقه شیعه بود. بدین صورت بزرگترین مرجع رسمی اهل سنت و بالاترین قدرت علمی مصر با کمال صراحت فتوا داد که پیروان مذهب شیعه اثنی‌عشریه علی‌رغم تبلیغات سوء با دیگر مذاهب اسلامی از نظر برخورداری از امتیازات اسلام برابر هستند و به همه مسلمین اهل سنت و جماعت اجازه داده می‌شود که درصورت تمایل از فتاوی علمای شیعه جعفری پیروی کنند. این فتوا در سال 1378 هـجری قمری در هفدهم ربیع الاول، روز میلاد امام همام جعفربن محمدٍ الصادق (ع) بنیانگذار مکتب شیعه جعفری، در حضور نمایندگان مذهب شیعه امامی و شیعه زیدی و مذاهب شافعی،حنبلی، مالکی و حنفی، به دست شیخ محمود شلتوت رئیس فقید دانشگاه الازهر صادر شد.

اما بیش از نیم قرن پس از اقدامات تحسین‌برانگیز آیت‌الله‌العظمی بروجردی، از سوی یکی دیگر از مراجع عظام تقلید که رهبری اصلی‌ترین حکومت شیعی در جهان را به عهده دارد فتوائی صادر شد که در نوع خود بی‌نظیر و قابل تامل است.

امام خامنه‌ای (حفظه الله) در پاسخ به استفتائی مطرح شده که در آن خواسته شده بود تا ایشان نظر خود را درباره «اهانت و استفاده از کلمات تحقیرآمیز و توهین به همسر پیامبر اسلام حضرت عایشه اعلام کنند» پاسخ دادند: «اهانت به نمادهای برادران اهل سنت از جمله اتهام?زنی به همسر پیامبر اسلام حرام است. این موضوع شامل زنان همه پیامبران و به ویژه سیدالانبیاء پیامبر اعظم (ص) می‌شود.»

دقیقا پس از پاسخ رهبرمعظم انقلاب به این استفتاء رئیس جامعه الازهر اقدامی دیگر در راستای تقریب بیشتر مذاهب برداشت که به نوعی پیروزی شیعیان در عرصه‌های مختلف به شمار می‌رود. دکتر «احمد الطیب» در گفتگو با روزنامه لبنانی «النهار» به نکته?ای اشاره کرد که همواره مورد مناقشه بین علمای شیعه و سنی بود. وی در پاسخ به سوالی گفت: «ما پشت شیعه نماز میخوانیم و برخلاف برخی شایعات، قرآن دومی در میان شیعه وجود ندارد و گرنه خاورشناسان به دقت این مسئله را مورد بررسی قرار می‌دادند و این طعمه خوبی برای مطالعات آنها می‌شد.» جواز اقتدای اهل سنت به امام جماعت شیعی برای نخستین بار است که صادر می‌شود.

شیخ شلتوت هم‌چنین فتوای دیگری در خصوص مذهب شیعه دارد:«مذهب جعفری مشهور به مذهب شیعه ‌اثنی‌عشری، مذهبی است که هم‌چون سایر مذاهب اهل سنت، تعبد به آن شرعا جایز است و مسلمانان باید این را بدانند و از تعصب ناحق نسبت به مذاهب خاص رهایی یابند، زیرا دین خدا شریعت او وابسته به مذهبی خاص یا محدود به یک مذهب نیست. چون همه آنها اجتهاد دارند و نزد خدای متعال پذیرفته شده‌اند.»

احمد الطیب در واکنش به نظر صریح مقام معظم رهبری بیانیه‌ای هم صادر کرد و در قسمتی از آن اعلام کرد: «با تمجید و خرسندی فتوای مبارک حضرت امام علی خامنه‌ای را در خصوص تحریم اهانت به صحابه رضوان‌الله علیهم یا تعرض به همسران حضرت رسول (ص) دریافت کردم. این فتوایی است که با دانش صحیح و درک عمیق از خطرناکی آن‌ چه که اهل فتنه انجام می‌دهند صادر شده است و بیانگرعلاقه و اشتیاق به وحدت مسلمانان است. آن چه که باعث می‌شود بر اهمیت این فتوا افزوده شود آن است که عالمی از علمای بزرگ مسلمان و از بزرگترین مراجع شیعه و به عنوان رهبر عالی جمهوری اسلامی ایران؛ چنین فتوایی را صادر کرده است.»

امروز در ام‌القراء جهان اسلام یعنی ایران اسلامی که منادی وحدت واقعی بین مسلمانان است، سازمانی وظیفه ساماندهی تقریب مذاهب اسلامی را بر عهده دارد و در دانشگاه‌های ایران فقه مذهب امام شافعی و فقه سایر مذاهب اسلامی در کنار فقه شیعه تدریس می‌شود.

پس بیائیم اگر سنی هستیم یا شیعه؛ به «حبل‌الله» چنگ زنیم و با هم باشیم، چرا که مسلمانیم و نباید بگذاریم ویروس تفرقه دستگاه تنفس طبیعی امت اسلام را با خطر مواجه کند.

سال‌روز میلاد با سعادت رحمه للعالمین، اسوه حسنه، محمد مصطفی پیامبر اعظم صلی‌الله علیه و آله و میلاد فرزند گرامش حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام بر همه مسلمانان مبارک باد.

 پانوشت: