سلامتی سبک زندگی نیست ، بلکه ماحصل و پیامد سبک زندگی صحیح زندگی می‌باشد . هجده فروردین روز سلامتی و مصادف با روز جهانی بهداشت است . رعایت بهداشت جسمی و روانی در سطوح فردی و اجتماعی از امور حیاتی زندگی است و لذا روز سلامتی را بهانه قرار داده و در بخش چهارم سبک زندگی به این موضوع حیاتی می‌پردازم .

پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمود : نِعمَتانِ مَجهولتان الصِحَةِ وَ الاَمان. یعنی دو نعمتند که قدرشان مجهول است : صحت(سلامتی) و امنیت .

بهداشت را در سطوح فردی و اجتماعی به دو بخش بهداشت جسمی و روانی می‌توان تقسیم کرد . روایات فراوانی از ائمه اطهار علیهم‌السلام در باره بهداشت و نظافت وارد شده که معروف‌ترین آن "النظافه من الایمان" است و کوچک و بزرگ جامعه با آن آشنا هستیم . معارف و تعالیم اسلامی دریای بی‌کران است و لذا ضمن رعایت اختصار ، با استفاده از مجموعه‌ای از سخنان گهربار معصومین سلام‌الله علیهم اجمعین به صورت محوری نگاهی به این مهم خواهم داشت . چرا که

آب دریا را اگر نتوان گشید

پس به قدر تشنگی باید چشید

الف) نظافت و بهداشت فردی

اجتماع متشکل از آحاد  افراد جامعه است ، بنا بر این نظافت و بهداشت فردی ؛ بهداشت و سلامت جامعه و اجتماع را در پی خواهد داشت . بخشی از مهم‌ترین سفارشهای بهداشت فردی در معارف اسلامی عبارتند از : 

1 . شست‌و‌شوی سرو بدن در هفته یک بار به عنوان حق خدا ؛

2 . نخوابیدن در شب با دست چرب و شست‌وشوی دستها و استنشاق بعد از بیداری ؛

3 . گرفتن ناخن‌ها ؛

4 . تمیزکردن لثه‌ها ، مسواک زدن و خلال‌زدن ؛

5 . کوتاه‌کردن شارب و زدودن موهای زاید بدن ؛

6 . غسل جمعه کردن  ، شانه زدن موها و پوشیدن لباس پاکیزه ؛

7 . کوتاه کردن موی سر که باعث زدودن سر از آلودگی و روشن‌شدن دیده می‌گردد .

ساده‌گویی و ساده‌پوشی را

با نظافت به هـم به باید کرد(ملک‌الشعرای بهار) 

ب) نظافت و بهداشت عمومی

بهداشت عمومی نتیجه مراعات بهداشت افراد جامعه است و منظور از بهداشت عمومی ، آن بخش از رفتارهای بهداشتی فردی است که اثرات و پیامدهای آن متوجه دیگران و عموم می‌باشد از جمله :

1 . خودداری از دستشویی رفتن و بول‌کردن در کنار رودها ، راه‌های عبور و مرور ، زیر درختان میوه ، جلو درِ خانه‌ها ، آبهای راکد و ... ؛

2 . پاکیزه نگهداشتن حیاط و پیرامون خانه ؛

3 . شستن ظرفها و جاروکردن آستانه درِ منزل که باعث جلب روزی می‌شود ؛

4 . نهی از نگهداری زباله شبها در منزل ؛

5 . با صدای آهسته عطسه کردن و گرفتن دستها در جلو صورت موقع عطسه‌کردن ؛

6 . نهی از آب دهان انداختن ؛

7 . پرهیز از بول ]بعد از خروج از بدن[ ؛

 8 . وضوگرفتن پس از طهارت که ده حسنه دارد .

ج) بهداشت روان

راکب روح ، جسم و داشتن جسم سالم برای حمل روح ضروری است ولی روح ، بی‌نیاز از سلامتی نمی‌باشد چرا که روح نیز هم‌چون جسم در معرض تباهی قرار دارد . بهداشت عقل(خرد) شامل عقل نظری که راهنمای اندیشه بشر و عقل عملی که راهبر انگیزه انسان است .

عوامل تباهی عقل

1 . مستی شراب ؛

2 . مستی گناه که عقل را می‌زداید و وقار را کاهش می‌دهد ؛

اگر حق‌الیقین خواهـی برو از چرک هستیها

به آبی غسل ده جان را که از عین‌الیقین باشد(سیف فرغانی)

3 . خودپسندی(عُجب) که تباهی خِرَد را در بر دراد ؛

4 . همراهی با نادانان که عقل را می‌کاهد ؛

5 . بیهوده‌گویی که عقل را تباه می‌کند ؛

6 . زیاده‌روی در خوردن گوشت .

عوامل سلامت و رشد عقل :

1 . مصرف فراوان کدو ، زیرا موجب رشد مغز و افزایش عقل است ؛

2 . خوردن سرکه ، چرا که ذهن را تیز و عقل را افزون می‌کند ؛

برای سلامت ذهن و تقویت حافظه و رشد فهم عوامل مختلفی تاثیر دارند که تغذیه مناسب یکی از آنهاست .

3 . حجامت که مایه صحت بندن و قوت عقل است ؛

4 . خوشبوکردن خود در آغاز روز ؛

5 . اهمیت‌دادن به سلامت دل با دوری از گناه .

عوامل بیماری و مرگ دل

1 . پیمان‌شکنی ؛

سرم چون گوی در میدان بگرده

دلم از عهـــــد و پیمان بر نگرده(بابا طاهر)

2 . زیاده‌گویی ؛

3 . طولانی دانستن عمر ؛

4 . لهو و لعب ؛

5 . زیادی ثروت ؛

6 . تکرار گناه .

 

---

منابع

1 - مفاتیح‌الحیاه ، آیت‌الله جوادی عاملی ، بهار 1391/چاپ یازدهم

 2 – نرم‌افزار گنجینه روایات ، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی

3 – نرم‌افزار درج مهر ، سازمان میراث فرهنگی(سابق) کشور

پانوشت