مسئله غدیر یک مسئله تاریخی صرف نیست؛ یک نشانه‌ای از جامعیت اسلام است. نبی مکرم که در طول ده سال یک جامعه بدوی آلوده به تعصبات و خرافات را تبدیل کرد به یک جامعه مترقی اسلامی با آن مجاهدت‌های عظیمی که آن بزرگوار انجام داد و اصحاب باوفایش، اگر برای بعد از این ده سال، نبی مکرم فکری نکرده بود، نقشه‌ای در اختیار امت نگذاشته بود، این کار ناتمام بود. رسوبات تعصبات جاهلی به قدری عمیق بود که شاید برای زدودن آنها سالهای بسیار طولانی نیاز بود. ظواهر، خوب بود‌؛ ایمان مردم ایمان خوبی بود؛ البته همه در یک سطح نبودند؛ بعضی در زمان وفات پیامبر اکرم یک سال بود، شش ماه بود، دو سال بود که اسلام آورده بودند؛ آن‌هم هیمنه قدرت نظامی پیغمبر همراه با جاذبه‌های اسلام، اینها را به اسلام کشانده بود؛ همه که جزو آن مسلمانان عمیق دوران اول نبودند.

پاک‌کردن رسوبات جاهلی از اعماق این جامعه و مستقیم نگه‌داشتن خط هدایت اسلامی، این به یک تدبیری برای بعد از ده سال زمان پیغمبر نیاز داشت. اگر این تدبیر انجام نمی‌شد، کار ناتمام بود. این‌که در آیه مبارکه سوره مائده می‌فرماید: «الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی»، این تصریح به همین معناست که این نعمت - نعمت اسلام، نعمت هدایت، نعمت نشان‌دادن صراط مستقیم به جامعه بشریت - این نعمت آن وقتی تمام می‌شد و کامل می‌شد که نقشه راه برای بعد از پیغمبر هم معین باشد؛ این یک امر طبیعی است. این کار را پیغمبر در غدیر انجام دادند، امیرالمومنین را که از لحاظ شخصیت - چه شخصیت ایمانی، چه شخصیت اخلاقی، چه شخصیت انقلابی و نظامی، چه شخصیت رفتاری با قشرهای مختلف افراد - یک فرد ممتاز و منحصر به فردی بود، این چنین انسانی را منصوب کردند و مردم را موظف کردند به تبعیت از او. این هم فکر پیغمبر نبود، این هدایت الهی بود، دستور الهی بود، نصب الهی بود؛ مثل بقیه سخنان و هدایت‌های نبی مکرم که همه الهام الهی بود. این دستور صریح پروردگار بود به پیغمبر اکرم، پیغمبر اکرم هم این دستور را عمل کردند.

مسئله غدیر این است؛ یعنی نشان‌دهنده جامعیت اسلام و نگاه به آینده و آن چیزی که در هدایت و زعامت امت اسلامی شرط است. آن چیست؟ همان چیزهایی که شخصیت امیرالمومنین، مظهر آنهاست؛ یعنی تقوا، تدین، پایبندی مطلقه به دین، ملاحظه غیر خدا و غیر راه حق را نکردن، بی‌پروا در راه خدا حرکت کردن، برخورداری از علم، از عقل و تدبیر، از قدرت عزم و اراده؛ اینها خصوصیاتی است که مشخص کردند، این یک عمل واقعی و در عید حال نمادین است. امیرالمومنین را نصب کردند با همین خصوصیات، در عید حال نماد زعامت امت اسلامی در طول عمر اسلام - هر چه که بشود - همین عمل هست؛ یعنی نماد زعامت و رهبری اسلامی در طول زمان همین است، همان چیزی که در انتخاب امیرالمومنین، انتخاب الهی امیرالمومنین، تحقق پیدا کرد. غدیر یک چنین حقیقتی است.

برگرفته از «انسان 250 ساله»، حلقه دوم، امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی)

 

واقعه

ده سال از هجرت خاتم‌الانیباء^(ص) گذشته و حضرتش به مکه مکرمه سفر نمود تا حج بگذارد و آداب حج‌گذاردن را به مسلمانان بیاموزد. سال آخر عمر پربرکت پیامبر اکرم^(ص) بود و عطر سفر آخرت را استشمام فرموده بود و لذا این حج، حجه‌الوداع بود. حاجیان حج گذاشتند و در جوار رحمه للعالمین در مسیر بازگشت به اوطان خویش بودند. به غدیر خم، اندکی مانده به جحفه در نزدیکی مدینه که رسیدند پیامبر خدا دستور توقف کاروان داد؛ پیش‌رفتگان را فراخواند تا به توقفگاه برگردند و دستور تامل تا نرسیدگان به محل، باز آیند.

جمله همسفران که به گواهی تاریخ یکصد هزار نفر بودند بر محور نگین عالم خلقت حلقه زدند. رسول حق بر بلندای جهاز شتران قرار گرفت تا آخرین گام رسالت را در آخرین سفر حج بردارد.

 آخرین گام رسالت

یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرینَ_{(المائده - 67)}

اى پیامبر! آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است، کاملاً(به مردم) برسان! و اگر نکنى، رسالت او را انجام نداده‏اى! خداوند تو را از(خطرات احتمالى) مردم، نگاه مى‏دارد؛ و خداوند، جمعیّت کافران(لجوج) را هدایت نمى‏کند.

در غدیر خم یزدان گفت مر پیمبر را

کز پی کمال دین شو پذیره حیدر را(ملک‌الشعرای بهار)

آری، حضرتش مأمور بود تا گام آخر رسالت را بردارد و «اکمال دین خدا» را ابلاغ نماید. اما آن رسالت چه بود که اگر  ابلاغ نمی‌شد، رسالت الهی را انجام نداده بود؟

هدف گام نهایی

الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتی‏ وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دیناً ..._{(المائده - 3)}

امروز، دین شما را کامل کردم؛ و نعمت خود را بر شما تمام نمودم؛ و اسلام را به عنوان آیین^{(جاودان)} شما پذیرفتم... .

راستی نعمت خدا که دین اسلام باشد، چگونه کامل می‌شد؟ یعنی رشدش تمام می‌شد و به قول امروزیها به آخر خط می‌رسید؟ یا تنها راه رشد و استمرار افاضه الهی از جانب خداوند تعیین ‌می‌شد؟

بی‌گمان منظور از اکمال، نهایت رشد اسلام و باز ایستادن از رشد نبود؛ بلکه آن رسالتی بود که اگر ابلاغ و اجرا نمی‌شد، کمال دین تحقق پیدا نمی‌کرد.

در غدیر خم خطاب آمده ز حق بر مصطفی

تا علی را او ولی بر مهتر و کهتر کند_{(ملک‌الشعرای بهار)}

این گونه بود که پیامبر خدا بر بلندای ایجادشده از جهاز شتران، دست مولی‌الموحدین حضرت علی^(ع) را گرفت و فرمود:

مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاه

هر کس که من مولای او هستم علی مولای او است. خدایا دوست بدار کسی را که با علی دوست است و دشمن بدار کسی را که با او دشمن است.

البته رسول گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی^(ص) ابتدا از حاضران اقرار گرفت که از خودشان بر آنان اولی است. سپس مهم‌ترین پیام الهی را بیان فرمود.

علی^(ع) کسیت؟

این سوال پاسخ قطعی ندارد، چرا که دانشمندان مسلمان و غیرمسلمان از معرفی کامل آن حضرت عاجز مانده‌اند. اما به قول شاعر:

آب دریا را اگر نتوان کشید

پس به قدر تشنگی باید چشید

بنا بر این به خود اجاز می‌دهم تا؛ نه قطره‌ای، بلکه به "نانواندازه‌ای" از صفات و ویژگی‌های آن حضرت را، آن هم به صورت محوری برشمارم و بس.

علی^(ع):

1. نورش قبل از خلقت آدم ابوالبشر خلق شده بود؛

2. نامش را در ،آسمانها ، علی^(ع) نهاده بودند؛

3. تنها مولود کعبه در عالم بشریت بود؛

4. نزد پیامبر خدا^(ص) تربیت شد؛

5. اول مسلمان بود؛

6. چون هارون بود برای رسول‌الله^(ص)؛

7. از آل عبا بود؛

8. باب شهر علم بود؛

9. او با حق و حق با او بود؛

10.  امیرالمؤمنین بود؛

11.  صدیق و فاروق بود؛

12.  آقای زاهدان روزگار بود؛

13. شدیدالسیاسه بود؛

14. همای رحمت و آیت خدا بود؛

15. شرافت نسبی داشت؛

16. خیبرشکن بود؛

17. سرچشمه علم فقه بود؛

18. از مردان بزرگ تاریخ انسانیت است که مفهوم و نظریه عدالت هستی و جهان را پایه‌ریزی کرد؛

19. وصی پیامبر^(ص) بود؛

20. اولین شهید محراب بود؛

21. ... .

آری؛ این گونه بود که علی^(ع) وصی رسول‌الله^(ص) و جانشین وی شد تا پس از رحلت حضرتش خورشید ولایت و هدایت از طریق سلاله پاک آن حضرت بر سپهر بشریت بتابد و باب هدایت بشر الی‌الابد باز باشد و استمرار دین خدا تضمین. والسلام

علی را علی مقتداست است بی‌گمان

کنیم بیعتش را جلی و نهان

با درود بی‌پایان به روح پرفتوح امام خمینی^(ره)، بیعت ناشکستنی‌مان را با امام خامنه‌ای^{(حفظه‌الله)} تجدید می‌کنیم

دهه امامت و ولایت بر همه مسلمانان مبارک باد

 منابع :

1.   جعفریان رسول، تاریخ سیاسی اسلام، ج 2، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم/پائیز 1369

2.   طبیبیان حسین، امام علی از دیدگاه ابن ابی‌الحدید، انتشارات کعبه دل، چاپ دوم/1390

3.   نرم‌افزار درج مهر، سازمان میراث فرهنگی(سابق) کشور

4.   نرم‌افزار گنجینه روایات، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی

 پاورقی: