به نام خداوند خنداننده و گریاننده
قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِکَ فَلْیَفْرَحُوا هُوَ خَیْرٌ مِمَّا یَجْمَعُون
دین مبین اسلام، دین افراط و تفریط نمی‌باشد، بلکه رعایت شأن تعادل از مهم‌ترین شاخصه‌های آن است. اسلام با این که دین لذت‌گرایی مطلق نیست، انزوا و محرومیت از مواهب الهی را بر نمی‌تابد. شادی و شادمانی مشروع از جمله مواهب الهی است.
شادی و سرور یعنی خوش‌حالی و خوش‌حال گشتن. واژه مخالف شادی، غم و اندوه می‌باشد که به گرفتگی دل معنا شده است.
دین مبین اسلام که معارف آن از طریق پیامبر گرامی اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) به ما رسیده، با هرزگی، بزه‌کاری و پوچ‌گرایی مخالف است ولی راه‌های رسیدن به لذت‌های مشروع و ماندگار را ارائه می‌کند.
چهار سال قبل مقاله تقریبا مفصلی را درباره "شادزیستن" به رشته تحریر درآورده و در همین دیدارگاه درج نمودم که الحمدلله مورد استقبال نیز قرار گرفت. با توجه به تقارن سال جدید با ماه مبارک رجب و وجود اعیاد مبارک در این ماه و ماه شعبان، بر آن شدم تا عین آن مقاله را مجددا برای بازخوانی دوستان عزیز در دسترس قرار دهم. باشد که خداوند سالی توأم با سعادت و سلامت، و سرور و شادمانی برای همه ایرانیان مقدر فرماید.
نظر
 |
سبک زندگی
بعد از فرمایش مقام معظم رهبری در مهر ماه سال 1391 پیرامون سبک زندگی، بر آن شدم تا سلسه مطالبی را در باره "سبک زندگی" که برگرفته از تعالیم اسلامی است تنظیم و درج نمایم که اولین موضوع نوروز و دومین مطلب در باره مشارکت سیاسی بود و در شماره سوم که در آستانه سیزده فروردین 1392 مقارن با روز طبیعت با عنوان محیط زیست منتشر شد و اینک بازنشر می‌یابد.
محیط زیست
خدای سبحان، نظام کیهانی و زمین و محیط زیست را آفرید و آنها را در اختیار انسان نهاد تا او را بر اساس دستورهای خود بیازماید و ببیند که وی ... چگونه از این امانت الهی در مسیر طاعت خالق بهره می‌گیرد و با نعمت‌های زیست‌محیطی پروردگار چگونه رفتار می‌کند؟[1]
در آموزه‌های دینی توجه ویژه‌ای به محیط زیست شده و برای کسانی که در جریان احیا و نگهداری آن می‌کوشند پاداش مادی و معنوی فراوانی ذکر شده است؛ رسول خدا(ص) می‌فرماید: هرکس درختی بکارد خدا به اندازه محصول آن برایش پاداش می‌نویسد.
آن حضرت در جای دیگر فرموده است: خدا پاک است و پاکی را دوست دارد، پاکیزه است و پاکیزگی را دوست دارد ...، پس آستان زندگی خود را پاکیزه کنید[2]. از این حدیث شریف نکاتی استنباط می‌شود:
1 . انسان خیلفه خداست و خلیفه خدا باید سنت و سیرت او را سیره خود قرار دهد.
2 . بوی خوش و پاکیزگی ، روح را لطیف می‌کند ، زیرا جان آدمی مجاور بدن او است.
3 . فرمان مذبور از منظر حدیث‌شناسی ، همگانی ، همیشگی و همه‌جانبه و فراگیر است.
4 . فضای پاک و خوش‌بو ، محبوب خدای جمیل است که زیبایی و خوش‌بویی را دوست دارد.
رسول گرامی اسلام(ص) فرمود سه گروه بر اثر سه کار ناروا از رحمت خدای سبحان دورند:
1 – کسی که مکان عمومی ]خیابان، سایه‌بان، بوستان و محل نزول مسافران[ را آلوده کند؛
2 – کسی که از آب نوبه‌ای(سهمیه‌بندی‌شده) جلوگیری کند؛ یعنی نوبت دیگران را رعایت نکند؛
3 – کسی که سد معبر کند و مانع عبور عابران شود.
اطفاء حریق و خودداری از آتش‌افروزی در طبیعت
پیامبر اعظم(ص) فرموده است : هر کس خطر آتش‌سوزی را از مسلمانان باز دارد بهشت بر او واجب می‌شود.[3]
13 فروردین در فرهنگ ما ایرانیان روز طبیعت و گردش در صحرا و جنگل و بوستان است و لذا چه زیباست که از زیبایی‌های خدادادی بهره ببریم. زیبایی‌هایی که به قول سعدی شیرازی از غیب هزار لباس رنگارنگ بر آن پوشانده شده است تا ما مدهوش نگارش مهندسان غیب شویم:
مهندسان طبیعت ز جامه‌خانه غیب
هزار حله برآرند مختلف الوان
زکارگاه قضا در درخت پوشانند
قبای سبز که تاراج کرده بود خزان
پس بیائیم از زیایی‌های طبیعت بهره گیریم و با آتش‌زدن درختان، لگدمال‌کردن سبزه‌ها و در پایان روز با رهاکردن زباله در این سفره هزار رنگ، طبیعت را نیازاریم.
منابع:
1 - مفاتیح‌الحیاه، آیت‌الله جوادی عاملی، بهار 1391/چاپ یازدهم
2 – نرمافزار گنجینه روایات، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
3 – نرمافزار درج مهر، سازمان میراث فرهنگی(سابق) کشور
پانوشت:
[1] - إِنَّا جَعَلْنا ما عَلَى الْأَرْضِ زینَةً لَها لِنَبْلُوَهُمْ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً (الکهف - 7)
[2] - إنّ اللَّه تعالى جمیل یحبّ الجمال، سخیّ یحبّ السّخاء، نظیف یحبّ النّظافة.
[3] - مَنْ رَدَّ عَادِیَةَ مَاءٍ أَوْ عَادِیَةَ نَارٍ فَلَهُ الْجَنَّةُ الْبَتَّة
به نام خداوند خنداننده و گریاننده
قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِکَ فَلْیَفْرَحُوا هُوَ خَیْرٌ مِمَّا یَجْمَعُون
درآمد
دین مبین اسلام، دین افراط و تفریط نمی‌باشد، بلکه رعایت شأن تعادل از مهم‌ترین شاخصه‌های آن است. اسلام با این که دین لذت‌گرایی مطلق نیست، انزوا و محرومیت از مواهب الهی را بر نمی‌تابد. شادی و شادمانی مشروع از جمله مواهب الهی است.
مفهوم شادی و اندوه
شادی و سرور یعنی خوش‌حالی و خوش‌حال گشتن. واژه مخالف شادی، غم و اندوه می‌باشد که به گرفتگی دل معنا شده است.(معین:1388)
ادامه مطلب...
سبک زندگی 9
71 قطره از دریای معارف نبوی
درآمد
بالآخره روز دوزادهم ربیع‌الاول سال 53 قبل از هجرت به روایت اهل سنت و هفده ربیع‌الاول همان سال به اعتقاد شیعه، ارداه خداوند بر این قرار گرفت تا سرور مخلوقات عالم طبیعت و ماواء طبیعت که اساسا عالم خلقت به بهانه خلقت[i] او خلق شده است و نور وجود آن حضرت و آل اطهارش قبل از خلقت آدم ابوالبشر خلق شده بود، پا به عرصه خاکی بگذارد. او که حیات مادی‌اش مایه هدایت بشر بود و وقتی به سوی حق پر کشید، رحمتش تا قیامت بر امتش ساری و جاری است. هفدهم ربیع‌الاول سالروز میلاد با سعادت سلاله پاک آن حضرت، امام جعفر صادق(ع) نیز هست. از رسول مکتب اسلام و هم‌چنین از امام مذهب جعفری هزاران روایت صحیح نقل شده که راهنمای زندگی دنیا و آخرت بشر است. به بهانه سالروز این دو میلاد مبارک و هفته وحدت از دریای معارف آن دو نور خلقت، قطـره‌ای بر می‌گیـریم تا در سبک زندگی آویزه گوش و نقشه راهمان باشد. انشاءالله
ادامه مطلب از اینجا دنبال فرمائید
[i] - لَوْلَاکَ مَا خَلَقْتُ الْأَفْلَاکَ ... .(بحارالانوار،ج54 )
به مناسبت 13 آبان روز ملی مبارزه با استکبار جهانی
مرگ بر آمریکا
مقدمه
حضرت امام خمینی(ره) در چهارم آبان سال 1343 نسبت به تصویب لایحه کاپیتولاسیون(قضاوت کنسولی) در مجلس سنا موضع تندی را اتخاذ و آن را به شدت محکوم کرد . رژیم شاه این حرکت حضرت امام را بر نتابید و در 13 آبان همان سال آن حضرت را در قم دستگیر و روانه زندان کرد . 15 سال بعد دانشجویان پیرو خط امام که "دشمن‌شناسی" را از مراد خویش فراگرفته بودند ، لانه جاسوسی شیطان بزرگ در تهران را به اشغال خود در آوردند و حضرت امام نیز این حرکت انقلابی را "انقلاب دوم" نامید . دشمنی آمریکا با ملت انقلابی ایران کماکان ادامه یافت ، چرا که انقلاب ایران ؛ یک انقلاب اسلامی بوده و آمریکا نیز دشمن اسلام و "جنگ تمدنها" ارمغان او در مقابل تمدن اسلامی است.
در آستانه 13 آبان روز ملی مبارزه با استکبار جهانی و هم‌چنین در آستانه ماه محرم که حضرت امام حسین(ع) حج تمتع را ناتمام گذاشت و روانه کربلا شد تا دین جدش رسول اکرم(ص) را که توسط یزید به بازیچه گرفته شده بود احیاء کند ، بازخوانی "دشمن‌شناسی" به عنوان سبک زندگی ضروری می‌نماید. دشمنی اگر به ظاهر دست دوستی به طرف ملت ما دراز کند ، بی‌گمان با چنگال چدنی و دستکش مخملین است .
مَا نُهِیتُ عَنْ شَیْءٍ بَعْدَ عِبَادَةِ الْأَوْثَانِ مَا نُهِیتُ عَنْ مُلَاحَاةِ الرِّجَال[1]
پیامبر(ص) فرمود : بعد از نهی از پرستش بت‌ها ، از چیزی به اندازه دشمنی با مردم نهی نشده‌ام .
دشمنی به تناسب مورد ، گاه با عبادت و گاه گناه شمرده می‌شود ، از این رو در قرآن ؛ هم به آن امر و هم از آن نهی شده است . خدا مؤمنان را در باره شیطان ، منافقان و ملحدان به دشمنی توصیه کرده است .[2] در مقابل ، از دشمنی با اولیای الهی و مؤمنان نکوهش شده است.[3]
اقسام دشمنی و نحوه برخورد با آن :
دشمن ؛ یا دشمن شخص است و یا دشمن مکتب(دین) و لذا برخورد با هر یک به گونه‌ای و متفاوت با دیگری است :
1. دشمن شخص : توصیه‌های دین بر چگونگی برخورد با این دسته از دشمنان که از زبان ائمه اطهار(ع) جاری شده است عبارتند از :
الف) رعایت عدالت و انصاف در رفتار مسلمانان با دشمنان خویش . امام صادق(ع) فرمود : مؤمن به دشمنانش ظلم نمی‌کند .
ب) نهی از کتمان شهادت برای دشمن : امام علی(ع) فرمود : پرهیزگار ... از شهادت به حق به سود دشمن دریغ نمی‌ورزد .
ج) وفای به عهد : امیر مؤمنان علی(ع) فرمود : اگر با دشمنت پیمان بستی یا تعهدی که به وی سپردی ، با وفا به عهد خود ، از آن(پیمان یا تعهد) محافظت کن و ... .
د) گذشت از دشمن : امبر مؤمنان علی(ع) فرمود : گرامی بدار کسی را که تو را دوست می‌دارد و از دشمنت درگذر که برای تو فضیلت خواهد بود .
ح) سکوت و حلم در برابر دشمن : حضرت علی(ع) به قنبر فرمود : سوگند به آن کسی دانه را شکافت و انسان را آفرید ، هرگز مؤمن با چیزی مانند حلم ، خدایش را خشنود نکرد و با چیزی مانند خاموشی ، شیطان را خشمگین نکرده و با چیزی مانند سکوت ، احمق را کیفر نداده است .
و) رعایت حقوق دشمن شاکی : امام سجاد(ع) فرمود : حق کسی که با تو خصومتی دارد و از تو شکایت کرده این است که اگر مدعایش حق است ، تو شاهد او ضد خود باشی و حق او را کامل ادا کنی و اگر مدعایش دروغ است با او مدارا کنی و ... .
2. دشمن دین : دشمن دین خطرناک‌تر از دشمن شخصی است ، از این رو خدا در قرآن فرمود : "شیطان دشمن شماست پس او را دشمن بدانید[4] . بنا بر این برخورد با دشمن دین بسیار حساس‌تر و مستلزم مراقبت است .
حضرت امام خمینی(ره) که در دشمن‌شناسی شهره عام و خاص در میان دوست و دشمن بوده است در باره دشمن دین و دیانت ، بارها تذکر و هشدار داده است . آن حضرت اسرائیل را "دشمن اسلام و ایران" و آمریکا را "دشمن درجه اول ایران اسلامی" و هم‌چنین "مروجان اسلام آمریکایی" را "دشمن رسول‌الله(ص)" معرفی کرده است .[5]
مقام معظم رهبری(مد ظله‌العالی) نیز مکرر نسبت به کیدهای دشمنان دین و دیانت هشدار داده و از جمله در پیام سال جاری به حجاج بیت‌الله‌الحرام ؛ "اتّحاد و برادری مسلمانان در زیر لوای توحید" و "شناخت دشمن و مقابله با نقشه‌ها و شیوه‌های او" را از بارزترین درسهای حج نامیده و در باره شناخت دشمن و مقابله با نقشه‌های آن فرموده است :
اوّلاً وجود دشمن کینه‌توز را نباید به دست غفلت و فراموشی سپرد و مراسم چندباره رمی جمرات در حج، نشانه نمادین این حضور ذهن همیشگی است.
ثانیاً در شناخت دشمن اصلی که امروزه همان جبهه استکبار جهانی و شبکه جنایت‌کار صهیونیسم است، نباید دچار خطا شد.
ثالثاً شیوه‌های این دشمن عنود را که تفرقه‌افکنی میان مسلمانان، و ترویج فساد سیاسی و اخلاقی، و تهدید و تطمیع نخبگان، و فشار اقتصادی بر ملّتها، و ایجاد تردید در باورهای اسلامی است، باید به خوبی تشخیص داد و وابستگان و ایادی دانسته و نادانسته آنان را از این راه شناسایی کرد.[6]
برخی تدابیر نسبت به دشمن دین :
الف) کوتاه نیامدن از هدف(مخالفت با شرک‌ورزیدن دشمن) : رفتار حضرت ابراهیم(ع) و پیروان او در برخورد با دشمن دین الگوی مناسبی است [7] . امام صادق(ع) فرمود : هرکس کافری را دوست بدارد ، با خدا دشمنی کرده است و ... [8]
ب) عزت در برابر دشمن : امام باقر(ع) فرمود : هنگام نیازمندی از دشمنان ما یاری نجوئید و ... .
ج) پرهیز از همگونی با دشمن : همگون نشدن با دشمن در سبک زندگی از جمله پوشش ، تغذیه، معاشرت روزانه و ... . رسول خدا(ص) فرمود : ... به روش دشمنانم رفتار نکنید که اگر چنین کردید از دشمنان من به شمار می‌آیید چنان که آنان دشمنانم هستند . [9]
د)آمادگی دفاعی همه‌جانبه : هوشمندی و آمادگی همه‌جانبه مسلمانان در برابر ترفندهای دشمن به سفارش قرآن که می‌فرماید : شمامؤمنان باید با کافرانی که پیرامون شمایند ، آنچه در توان دارید از نیروهای رزمی و اسبان بسته(آماده نبرد) فراهم آورید ... .[10]
امام علی(ع) فرمود : پیش از آن که آنها(دشمن) با شما بجنگند ، برای نبرد با آنان و دفاع از خود کاملا آماده باشید .[11]
ح) تقیه در برابر دشمن : امام صادق(ع) فرمود : مؤمن ، مجاهد است ، زیرا با دشمنان خدا در دولت باطل با تقیه و در دولت حق با شمشیر مبارزه می‌کنند .[12]
و) دعا برای دفع شر دشمن : اما سجاد(ع) فرمود : خدایا با چشمانی که]هرگز[ به خواب نرود مرا پاس دار ؛ و با پایه و اساسی که]هرگز[ تنزل نیاید مرا نگهدار ؛ ... و ای صاحب لطف همیشگی و ای صاحب کرامت بی‌شمار ! بر محمد و آل محمد درود فرست و شر]دشمن[ را از من دفع کن . ]خدایا[ به کمک تو من با او روبه‌رو می‌شوم و از شرش پناه می‌جویم و یاری می‌طلبم . پس با قدرت و قوت خودت مرا از شر او رهایی بخش ، ای مهربان‌ترین مهربانان .(صحیفه سجادیه) به تعبیر ابوسعید ابوالخیر که گفت :
من عاجزم از جهان و دشمن ای صاحب ذوالفقار وقت مدد است
پانوشت
[1] - تحف العقول،ص44
[2] - إِنَّ الشَّیْطانَ لَکُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا إِنَّما یَدْعُوا حِزْبَهُ لِیَکُونُوا مِنْ أَصْحابِ السَّعیرِ (فاطر – 6)
البتّه شیطان دشمن شماست، پس او را دشمن بدانید؛ او فقط حزبش را به این دعوت مى‌کند که اهل آتش سوزان(جهنّم) باشند!
[3] - ... هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قاتَلَهُمُ اللَّه ... . (المنافقون – 4) یعنی : آنها(منافقون) دشمنان واقعى تو هستند، پس از آنان بر حذر باش
[4] - إِنَّ الشَّیْطانَ لَکُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا ...(فاطر – 6) یعنی : البتّه شیطان دشمن شماست، پس او را دشمن بدانید ... .
[5] - صحیفه حضرت امام خمینی(ره)
[6] - پیام مقام معظم رهبری به کنگره حج سال 1392
[7] - قَدْ کانَتْ لَکُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فی إِبْراهیمَ وَ الَّذینَ مَعَهُ إِذْ قالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآؤُا مِنْکُمْ وَ مِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ کَفَرْنا بِکُمْ وَ بَدا بَیْنَنا وَ بَیْنَکُمُ الْعَداوَةُ وَ الْبَغْضاءُ أَبَداً حَتَّى تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَهُ إِلاَّ قَوْلَ إِبْراهیمَ لِأَبیهِ لَأَسْتَغْفِرَنَّ لَکَ وَ ما أَمْلِکُ لَکَ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَیْءٍ رَبَّنا عَلَیْکَ تَوَکَّلْنا وَ إِلَیْکَ أَنَبْنا وَ إِلَیْکَ الْمَصیرُ (ممتحنه - 4)
شما الگوى خوبى در ابراهیم و پیروان او دارید، به یاد آرید آن زمان را که به قوم خود گفتند ما از شما و از آنچه به جاى خدا مىپرستید بیزاریم، به شما کافریم و از همین امروز براى ابد اعلام قطع رابطه خویشاوندى و اعلام دشمنى و کینه مىکنیم تا روزى که به خداى یگانه ایمان آورید. باقى مىماند سخنى که ابراهیم به پدرش گفت، و آن بود که من فقط مىتوانم از خدا برایت طلب مغفرت کنم و از ناحیه خدا هیچ کار دیگرى نمىتوانم صورت دهم . و همگى گفتند پروردگارا بر تو توکل و به سوى تو انابه نمودیم که بازگشت به سوى تو است .
[8] - مَنْ أَحَبَّ کَافِراً فَقَدْ أَبْغَضَ اللَّهَ وَ مَنْ أَبْغَضَ کَافِراً فَقَدْ أَحَبَّ اللَّه(امالی صدوق،ص605)
[9] - ... لَا تَسْلُکُوا مَسَالِکَ أَعْدَائِی فَتَکُونُوا أَعْدَائِی کَمَا هُمْ أَعْدَائِی (علل الشرایع ، ج2 ، ص362)
[10] - وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّکُمْ وَ آخَرینَ مِنْ دُونِهِمْ لا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ یَعْلَمُهُمْ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَیْءٍ فی سَبیلِ اللَّهِ یُوَفَّ إِلَیْکُمْ وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُون(انفال – 60)
[11] - ُ اغْزُوهُمْ قَبْلَ أَنْ یَغْزُوکُمْ فَوَاللَّهِ مَا غُزِیَ قَوْمٌ قَطُّ فِی عُقْرِ دَارِهِمْ إِلَّا ذَلُّوا(نهج‌بلاغه ، خطبه 27)
[12] - الْمُؤْمِنُ مُجَاهِدٌ لِأَنَّهُ یُجَاهِدُ أَعْدَاءَ اللَّهِ تَعَالَى فِی دَوْلَةِ الْبَاطِلِ بِالتَّقِیَّةِ وَ فِی دَوْلَةِ الْحَقِّ بِالسَّیْف(علل‌الشرایع ، ص 467)
کتابنامه :
1 - دیدارگاه دفتر حفظ و نشر اثار مقام معظم رهبری(مد طله‌العالی) www.khamenei.ir
2 - مفاتیح‌الحیاه ، آیت‌الله جوادی عاملی ، بهار 1391/چاپ یازدهم
3 - نرمافزار گنجینه روایات ، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی به نقل از منابع مندرج در پانوشتها
4 - نرمافزار درج مهر ، سازمان میراث فرهنگی(سابق) کشور
5 - نرمافزار مجموعه آثار حضرت امام خمینی(ره) ، موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی(ره)
سبک زندگی6- وظایف حاکمان و کارگزاران
در آغازین روزهای امسال و در آستانه روز جمهوری اسلامی ، سبک زندگی به "مشارکت سیاسی" اختصاص یافت و سبک سیاسی زندگی مردم مورد بازخوانی و تاکید قرار گرفت ؛ چندی بعد شماره پنجم سبک زندگی با عنوان "خوشخویی" ارائه و در باره "اخلاق انتخاباتی" بحث شد و اینک که انتخابات ریاست جمهوری یازدهم و شوراهای شهر و روستای چهارم به عنوان "نماد مردم‌سالاری دینی" برگزار شده و مردم آگاه ایران با خلق "حماسه سیاسی" و حضور بیش از 70 درصدی خود در انتخابات ، دشمنان این مرز و بوم را مبهوت کرده و از حق خود برای انتخاب کارگزاران نظام استفاده و به وظیفه خویش در برهه حساس زمان ، همچون گذشته عمل کرده و جناب دکتر حسن روحانی به عنوان یازدهمین رئیس قوه مجریه انتخاب شده است ، در آستانه تنفیذ حکم تحلیف ریاست جمهوری ، بر رئیس جمهور به عنوان "کارگزار" نظام است که به وظیفه خویش به درستی عمل نماید . انشاءالله
وظایف حاکمان و کارگزاران اسلامی
حاکم و کارگزار نظام اسلامی بر اساس معارف و آموزه‌های دینی باید ؛
الف) عدالت‌محور [1]،
صائب تبریزی در باره عدالت چه زیبا سرود :
عدالت عمر جاویدان دهد فرمانرایان را
سبیل خضر کن همچون سکندر آب حیوان را
و باز همو گفت :
عدالت کن در عدل آنچه یک ساعت به دست آید
میسر نیست در هفتاد سال اهل عبادت را
ب) مسئولیت‌پذیر [2]،
خیرخواه مردم [3]،
خویشتن را خیر خواهی خیرخواه خلق باش
زانکه هرگز بد نباشد نفس نیک‌اندیش را (سعدی)
ج) مهربان با مردم [4]،
بر رعیت مهربانی و به ظالم قهرمان
می‌بری هرجا که باید لطف و قهر خویش کار(صائب تبریزی)
د) بخشنده[5] و ساده‌زیست باشد وظایفی در قبال مردم و ملت جامعه‌اش دارد از جمله :
1 – دانش‌افزایی[6] : تمهید مقدمات تربیت صحیح و رفع جهل و تعلیم علوم و فنون در عرصه‌ها و رشته‌های گوناگون و سوق‌دادن امت اسلامی به سمت تسخیر قله‌های رفیع دانش .
2 – امیدبخشی و تحیرزدایی[7] : دنیای دنیاطلبان ، جامعه اسلامی را بر نمی‌تابد و لذا مدام برای فروپاشاندن آن فتنه می‌کنند . بر حاکم و کارگزار اسلامی است در شرایطی که امت دچار گمراهی و سردرگمی است ، نور امید را در دل‌های ناآرام آنان بیفشاند و مردم را از ناامیدی ، تفرقه و تحیر رهایی بخشد . چرا که "یکى از عواملى که در ذهنیّت کلّ جامعه، به قول روانشناسان "روان‌پریشى" به‌وجود مى‌آورد، ناامیدى و یأس است. گاهى عوامل گوناگونى هم پیدا مى‌شود که به‌طور طبیعى ایجاد یأس مى‌نماید یا امید را ضعیف مى‌کند. همین‌ها را تشویق نمودن و ناامیدى در مردم ایجاد کردن، خیلى خطاست. باید در مردم امید ایجاد شود ." (مقام معظم رهبری) و دسترسی به هدفهای والا در سایه امیدواری است . معظم‌له رسیدن به هدفهای والای انسانی را در سایه امید میسر دانسته و فرموده است: "این ملت بزرگ و شجاع و مؤمن و با قابلیت وقتى می‌تواند به هدفهاى والاى خود دسترسى پیدا کند که به جاى تزریق یأس و نومیدى، امید و آفاق روشن را در مقابل چشم نسل جوان این کشور بگشاید و به جاى ایجاد سوءظن و بدبینى، روح برادرى، وحدت، یگانگى و همدلى در میان مسئولان، و از قِبل مسئولان، در میان مردم توسعه پیدا کند."
چون خود گفتی که ناامیدی کفر است
فرمان تو بردم و امید آوردم (ابو سعید ابوالخیر)
3 – در دسترس مردم بودن : امام صادق(ع) می‌فرماید : هرکس کاری از کارهای مردم را بر عهده گیرد و عدالت پیشه کند و درِ خود را بر روی مردم بگشاید و موانع خود و آنها را از میان بردارد و خدمت به مردم را ملاک کار خود و نظر قرار دهد ، خدا را سزاست که او را در قیامت از هراس خطر آتش دوزخ امان دهد و به بهشت درآورد .
4 – تزکیه نفس و تهذیب : امیر مؤمنان حضرت علی(ع) می‌فرماید : هر کسی که رهبری مردم را می‌پذیرد باید پیش از آن که به تعلیم و تربیت دیگران بپردازد ، به تربیت خود همت گمارد و باید تربیت عملی او پیش از تربیت زبانی او باشد .
5 – حافظ اسرار مردم بودن : امیر مومنان علی(ع) در عهدنامه خود به مالک اشتر فرموده است : باید دورترین مردم از تو و مبغوض‌ترین آنان نزد تو کسانی باشند که در پی عیوب مردم هستند ... پس در پی عیوب مخفی مردم نباش . تو تنها وظیفه داری عیوبی را که برایت آشکار شده است ، تطهیر نمایی و خدا خود رد باره عیوبی که بر تو آشکار نشده داوری خواهد کرد .
پرده‌پوشی از صفات خداوندی است و پرده‌پوش باید بود تا ایمن باشی .
پرده‌پوش خلق باش از صد بلا ایمن نشین
تیره گردد از نفس آیینه چون ستار نیست(صائب تبریزی) .
6 – چشم‌پوشی از خطاها : از دیگر وظایف حاکمان و کارگزاران در نظام اسلامی چشم‌پوشی از خطاها و لغزش‌های مردم و احسان در حق نیکوکاران است . [8] کما این که ما انسانها به در مقابل خطاهای خود از درگاه احدیت تقاضای عفو و بخشش داریم .
فعل‌هایی که زما دیدی و نپسندیدی
به خداوندی خود پرده بپوش ای ستار(سعدی)
7 – محبت به مردم : حضرت امام علی(ع) در عهدنامه مالک اشتر خطاب به او فرموده است : ... از اعماق دلت به مردم احساس رحمت داشته باشد و به آنها محبت کن و لطف خود را از آنان دریغ مدار.[9]
8 - حراست از مرزها : از دیگر وظایف حاکم اسلامی حراست از مرزهای جغرافیایی کشور با به کارگیری ابزارها و امکانات مناسب است .[10]
9 – گزینش صالحان برای مسئولیتها : حضرت امام علی(ع) فرمود : سزاوار نیست برای حاکمان در سه مورد کوتاهی کنند : حراست از مرزها ؛ رسیدگی به حقوق پایمال‌شده ؛ گزینش شایستگان برای مسئولیتهای مختلف.[11]
10 – حمایت از محرومان : امیرالمؤمنان علی(ع) فرموده است : خدا از حاکمان پیمان گرفته است که در برابر پرخوری ستمگران و گرسنگی مظلومان سکوت نکند .[12]
11 – عدم اعتنا به سخن‌چینان : علی(ع) به مالک اشتر فرمود : ... ای مالک ! در تصدیق سخن‌چینان و چاپلوسان هرگز شتاب مکن ، زیر آنان حیله‌گر و فریبکارند ، هر چند خود را همانند خیرخواهان جلوه می‌دهند . [13]
12 – پرهیز از دروغ و خیانت : حضرت امام رضا(ع) فرمود : هرگاه حاکمان دروغ بگویند باران نمی‌بارد و هرگاه سلطان ستم کند دولت سست و بی‌اعتبار میگردد . [14]
[1] - امیرالمؤمنان حضرت علی(ع) : اَالعَدلُ جُنهُ الدُوَلِ یعنی عدالت سپر نگهبان حکومتهاست (غررالحکم،ص 340)
[2] - پیامبر اعظم(ص) فرمود : کُلُّکُمْ رَاعٍ وَ کُلُّکُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِیَّتِهِ وَ الْأَمِیرُ الَّذِی عَلَى النَّاسِ رَاعٍ وَ هُوَ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِیَّتِه ... یعنی آگاه باشید همه شما در برابر تعهدات خود ، نگهبان و مسئولید . پس حاکم و کارگزار در مقابل مسئولتی که بر عهده دارد در برابر مردم مسئول و متعهد است .(ارشادالقلوب ، ج1 ، ص 184)
[3] - امیرالمؤمنان حضرت علی(ع) :أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ لِی عَلَیْکُمْ حَقّاً وَ لَکُمْ عَلَیَّ حَقٌّ فَأَمَّا حَقُّکُمْ عَلَیَّ فَالنَّصِیحَةُ 190 لَکُمْ وَ تَوْفِیرُ فَیْئِکُمْ عَلَیْکُمْ و ... یعنی ای مردم ! به راستی من بر شما حقی دارم و شما نیز بر من حقی دارید ؛ اما حق شما بر من این است ه خیرخواه شما باشم .(نهج‌البلاغه ، خطبه 34)
[4] - اما سجاد(ع) : ْ وَ تَکُونَ لَهُمْ کَالْوَالِدِ الرَّحِیم یعنی حاکم باید همنند پدری مهربان برای مردم باشد (الفقیه ، ج 2 ، ص 621)
[5] - امیرالمؤمنان حضرت علی(ع) : اَفضَل اَلملوُکِ مَن اَعطِی ثَلاثَ خِصال : الافَهَ وَ الجوُدَ وَ العَدلَ یعنی برترین حاکمن و کارگزران کسانی‌اند که سه ویژگی به آنها داه شود : مهربانی ، بخشش و عدالت . (تحف العقول ، ص 319)
[6] - امیرالمؤمنان حضرت علی(ع) : تَعْلِیمُکُمْ کَیْلَا تَجْهَلُوا وَ تَأْدِیبُکُمْ کَیْمَا تَعْلَمُوا یعنی این که شما را آموزش دهد تا جهل از میان شما برچیده شود . (نهج‌البلاغه ، خطبه 34)
[7] - امیرالمؤمنان حضرت علی(ع) در وصف رسول گرامی اسلام(ص9 : فَهَدَاهُمْ بِهِ مِنَ الضَّلَالَةِ وَ أَنْقَذَهُمْ بِمَکَانِهِ مِنَ الْجَهَالَة یعنی ... خدا با فرستادن چیامبر ، مردم را از جهالت ، گمراهی و سرگردانی در آورد .(نهج‌البلاغه ، خطبه 1 ، بند 43)
[8] - امیر مؤمنان(ع) : ِ فَأَعْطِهِمْ مِنْ عَفْوِکَ وَ صَفْحِکَ مِثْلِ الَّذِی تُحِبُّ وَ تَرْضَى أَنْ یُعْطِیَکَ اللَّهُ مِنْ عَفْوِهِ وَ صَفْحِه - به همان اندازه که دوست داری در حق تو عفو و گذشت داشته باشد از عفو و گذشت خود به مردم ببخش(نهج‌البلاغه ، نامه 53 ، 10-9)
[9] - ْ وَ أَشْعِرْ قَلْبَکَ الرَّحْمَةَ لِلرَّعِیَّةِ وَ الْمَحَبَّةَ لَهُمْ وَ اللُّطْفَ بِهِمْ وَ لَا تَکُونَنَّ عَلَیْهِمْ سَبُعاً ضَارِیاً تَغْتَنِمُ أَکْلَهُمْ فَإِنَّهُمْ صِنْفَانِ إِمَّا أَخٌ لَکَ فِی الدِّینِ وَ إِمَّا نَظِیرٌ لَکَ فِی الْخَلْقِ یَفْرُط ( نهج البلاغه)
[10] - امام علی(ع) : لَیْسَ یُحَبُّ لِلْمُلُوکِ أَنْ یُفَرِّطُوا فِی ثَلَاثٍ فِی حِفْظِ الثُّغُور – برای حاکم سزاوار نیست در حفظ مرزها کوتاهی کند.(نقل از تحف العقول ، ص 319)
[11] - همان
[12] - وَ مَا أَخَذَ اللَّهُ عَلَى أَوْلِیَاءِ الْأَمْرِ أَنْ لَا یَقِرُّوا عَلَى کِظَّةِ ظَالِمٍ وَ لَا سَغَبِ مَظْلُوم (الإحتجاج على أهل اللجاج، ج1، ص194)
[13] - لَاتَعْجَلَنَّ إِلَى تَصْدِیقِ سَاعٍ فَإِنَّ السَّاعِیَ غَاشٌّ وَ إِنْ تَشَبَّهَ بِالنَّاصِحِین (نهج‌البلاغه ، نامه 53 ، بند 27)
[14] - إِذَا کَذَبَ الْوُلَاةُ حُبِسَ الْمَطَرُ وَ إِذَا جَارَ السُّلْطَانُ هَانَتِ الدَّوْلَةُ وَ إِذَا حُبِسَت (الامالی ، مفید ، ص 310)
منابع
1 - مفاتیح‌الحیاه ، آیت‌الله جوادی عاملی ، بهار 1391/چاپ یازدهم
2 – نرمافزار گنجینه روایات ، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی به نقل از منابع مندرج در پانوشتها
3 – نرمافزار درج مهر ، سازمان میراث فرهنگی(سابق) کشور
4 - http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=22233
سبک زندگی4 -سلامتی
بسم الله الرحمن الرحیم
سلامتی سبک زندگی نیست ، بلکه ماحصل و پیامد سبک زندگی صحیح زندگی می‌باشد . هجده فروردین روز سلامتی و مصادف با روز جهانی بهداشت است . رعایت بهداشت جسمی و روانی در سطوح فردی و اجتماعی از امور حیاتی زندگی است و لذا روز سلامتی را بهانه قرار داده و در بخش چهارم سبک زندگی به این موضوع حیاتی می‌پردازم .
پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمود : نِعمَتانِ مَجهولتان الصِحَةِ وَ الاَمان. یعنی دو نعمتند که قدرشان مجهول است : صحت(سلامتی) و امنیت .
بهداشت را در سطوح فردی و اجتماعی به دو بخش بهداشت جسمی و روانی می‌توان تقسیم کرد . روایات فراوانی از ائمه اطهار علیهم‌السلام در باره بهداشت و نظافت وارد شده که معروف‌ترین آن "النظافه من الایمان" [1] است و کوچک و بزرگ جامعه با آن آشنا هستیم . معارف و تعالیم اسلامی دریای بی‌کران است و لذا ضمن رعایت اختصار ، با استفاده از مجموعه‌ای از سخنان گهربار معصومین سلام‌الله علیهم اجمعین به صورت محوری نگاهی به این مهم خواهم داشت . چرا که
آب دریا را اگر نتوان گشید
پس به قدر تشنگی باید چشید
الف) نظافت و بهداشت فردی
اجتماع متشکل از آحاد افراد جامعه است ، بنا بر این نظافت و بهداشت فردی ؛ بهداشت و سلامت جامعه و اجتماع را در پی خواهد داشت . بخشی از مهم‌ترین سفارشهای بهداشت فردی در معارف اسلامی عبارتند از :
1 . شستوشوی سرو بدن در هفته یک بار به عنوان حق خدا ؛
2 . نخوابیدن در شب با دست چرب و شستوشوی دستها و استنشاق بعد از بیداری ؛
3 . گرفتن ناخن‌ها ؛
4 . تمیزکردن لثه‌ها ، مسواک زدن و خلال‌زدن ؛
5 . کوتاه‌کردن شارب و زدودن موهای زاید بدن ؛
6 . غسل جمعه کردن ، شانه زدن موها و پوشیدن لباس پاکیزه ؛
7 . کوتاه کردن موی سر که باعث زدودن سر از آلودگی و روشن‌شدن دیده میگردد .
ساده‌گویی و ساده‌پوشی را
با نظافت به هـم به باید کرد(ملک‌الشعرای بهار)
ب) نظافت و بهداشت عمومی
بهداشت عمومی نتیجه مراعات بهداشت افراد جامعه است و منظور از بهداشت عمومی ، آن بخش از رفتارهای بهداشتی فردی است که اثرات و پیامدهای آن متوجه دیگران و عموم می‌باشد از جمله :
1 . خودداری از دستشویی رفتن و بول‌کردن در کنار رودها ، راه‌های عبور و مرور ، زیر درختان میوه ، جلو درِ خانه‌ها ، آبهای راکد و ... ؛
2 . پاکیزه نگهداشتن حیاط و پیرامون خانه ؛
3 . شستن ظرفها و جاروکردن آستانه درِ منزل که باعث جلب روزی می‌شود ؛
4 . نهی از نگهداری زباله شبها در منزل ؛
5 . با صدای آهسته عطسه کردن و گرفتن دستها در جلو صورت موقع عطسه‌کردن ؛
6 . نهی از آب دهان انداختن ؛
7 . پرهیز از بول ]بعد از خروج از بدن[ ؛
8 . وضوگرفتن پس از طهارت که ده حسنه دارد .
ج) بهداشت روان
راکب روح ، جسم و داشتن جسم سالم برای حمل روح ضروری است ولی روح ، بی‌نیاز از سلامتی نمی‌باشد چرا که روح نیز همچون جسم در معرض تباهی قرار دارد . بهداشت عقل(خرد) شامل عقل نظری که راهنمای اندیشه بشر و عقل عملی که راهبر انگیزه انسان است .
عوامل تباهی عقل
1 . مستی شراب ؛
2 . مستی گناه که عقل را می‌زداید و وقار را کاهش می‌دهد ؛
اگر حق‌الیقین خواهـی برو از چرک هستیها
به آبی غسل ده جان را که از عین‌الیقین باشد(سیف فرغانی)
3 . خودپسندی(عُجب) که تباهی خِرَد را در بر دراد ؛
4 . همراهی با نادانان که عقل را می‌کاهد ؛
5 . بیهوده‌گویی که عقل را تباه می‌کند ؛
6 . زیاده‌روی در خوردن گوشت .
عوامل سلامت و رشد عقل :
1 . مصرف فراوان کدو ، زیرا موجب رشد مغز و افزایش عقل است ؛
2 . خوردن سرکه ، چرا که ذهن را تیز و عقل را افزون می‌کند ؛
برای سلامت ذهن و تقویت حافظه و رشد فهم عوامل مختلفی تاثیر دارند که تغذیه مناسب یکی از آنهاست .
3 . حجامت که مایه صحت بندن و قوت عقل است ؛
4 . خوشبوکردن خود در آغاز روز ؛
5 . اهمیت‌دادن به سلامت دل با دوری از گناه .
عوامل بیماری و مرگ دل
1 . پیمان‌شکنی ؛
سرم چون گوی در میدان بگرده
دلم از عهـــــد و پیمان بر نگرده(بابا طاهر)
2 . زیاده‌گویی ؛
3 . طولانی دانستن عمر ؛
4 . لهو و لعب ؛
5 . زیادی ثروت ؛
6 . تکرار گناه .
منابع
1 - مفاتیح‌الحیاه ، آیت‌الله جوادی عاملی ، بهار 1391/چاپ یازدهم
2 – نرمافزار گنجینه روایات ، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
3 – نرمافزار درج مهر ، سازمان میراث فرهنگی(سابق) کشور
[1] - َ النَّظَافَةِ وَ النَّظَافَةُ مِنَ الْإِیمَانِ وَ الْإِیمَانُ مَعَ صَاحِبِهِ فِی الْجَنَّة(نقل از بحارالانوار ، ج59)
قائــــم